Krótkofalarstwo, a więc amatorskie nawiązywanie łączności radiowej w celach niekomercyjnych, zaczęła rozwijać się równolegle z samym radiem. Początkowo nie było to krótkofalarstwo, lecz po prostu radioamatorstwo. "Krótkofalarstwo" bowiem wprowadzono jako nazwę dotyczącą fal krótkich (choć dzisiaj dotyczy ona zwyczajowo każdego radioamatora).
1911
Za pionierów krótkofalarstwa uważa się radiotelegrafistów zatrudnionych na okrętach Marynarki Wojennej USA. Żołnierze ci w czasie urlopu konstruowali w domu własne urządzenia, a zdobyte w ten sposób doświadczenia wykorzystywano w ulepszaniu aparatury. W 1911 r. istniało już kilkaset takich radiostacji. Zasięg ich był bardzo niewielki, używano bowiem małych mocy i fal długich lub średnich. Nie przeszkadzało to jednak w zwiększeniu zasięgu poprzez zorganizowanie "sztafety" amatorów przekazujących sobie kolejno treść depeszy. Prywatne informacje i pilne wiadomości przekazywano nierzadko szybciej niż mogły tego dokonać oficjalne radiostacje, a cały urok polegał na zespołowej pracy w takim "łańcuszku". Kiedy w 1914 ilość stacji przekroczyła 600, powołano stowarzyszenie ARRL (American Radio Relay Leaguel). Istnieje ono do chwili obecnej mimo archaicznej nazwy i jest podstawową organizacją skupiającą krótkofalowców w USA.
1913
W Europie pierwszym krokiem w integracji ruchu radioamatorów było powołanie w 1913 r. "The Wireless Club of London". W 1922 r. przemianowano go na RSGB (Radio Society of Great Britain) i pod tą nazwą również istnieje do dnia dzisiejszego.
1921
W 1921 r. doszło do pierwszych prób łączności transkontynentalnej przeprowadzonych przez amatorów, za pomocą typowych, posiadanych ówcześnie urządzeń. P. Godley, wysłannik amerykańskich krótkofalowców, po zainstalowaniu stacji na terenie Szkocji odebrał bez trudu sygnały 30 kolegów z USA. Rok później odbieranych było 315 stacji, a 2 stacje europejskie słyszano za oceanem. Choć do prób użyto nadajników o mocy 1 kW, do łączności dwustronnej nadal nie doszło.
Fachowcy uważali, że fale krótsze od 200 (powyżej 1500 kHz) są bezużyteczne, amatorzy postanowili jednak przeprowadzić eksperymenty. Doświadczenia wykazały, iż krótsza fala daje (przeciwnie do panujących przekonań) lepszą słyszalność.
1923
Za pierwszą łączność Europa - Ameryka uważa się spotkanie trzech kolegów: Deloy'a 8AB (Francja), Shnella 1M0 (USA) oraz Reinartza 1XAM (USA). Stało się to w listopadzie 1923 r. 11 miesięcy później Deloy nawiązał pod nowym znakiem F8AB łączność ze stacją Z4AK z Nowej Zelandii, równolegle z Goyderem z Londynu. To były z kolei pierwsze kontakty Europa - Oceania.
1925
W kwietniu 1925 r. w Paryżu zwołano pierwszy Międzynarodowy Kongres Radioamatorów. Przybyło nań 300 delegatów z 35 krajów, należących do różnych kontynentów (również z Polski). Pod względem formalnym były to dwa kongresy. Pierwszy z nich powołał Intemational Amateur Radio Union (IARU), drugi zaś omówił kwestie prawne związane z emisją radiową. Jednak równoczesność obydwu kongresów każe traktować je jako jedną całość.
1927
Radioamatorom przydzielono pasma 95-115 m (2,6-3,15 MHz); 70-75 m (4-4,28 MHz) oraz 43-47 m (6,38-6,97 MHz). Stacjom europejskim nie przyznano niestety pasma 30 m, choć później korzystali z niego (nielegalnie) dosyć często. W dalszym ciągu obowiązywał system znaków wywoławczych ustalony w 1912 r. na konferencji londyńskiej. Poszczególne kraje używały po prefiksie cyfry i jednej lub dwóch liter, bądź samych dwóch liter. IARU 1 lutego 1927 r. wprowadziła ujednolicony system dwuliterowych prefiksów.
W tym samym roku w Waszyngtonie odbyła się pierwsza konferencja WARC (Word Administrative Radio Conference), a następna w Madrycie w 1932 r. Radioamatorom przydzielono wówczas np. pasma 7-7,3 MHz i 14-14,4 MHz. Zapotrzebowanie radiofonii krótkofalowej na częstotliwości zaowocowało obcięciem na kolejnej konferencji WARG (Kair, 1938) pasma 40 m do zakresu 7-7,2 MHz.
1947
II Wojna Światowa przerwała konferencje WARC. Następna odbyła się dopiero w 1947 r. w Atlantic City. Krótkofalowcy utracili kolejne kawałki pasm, utrzymując zakresy 7-7,15 (w tym ostatnie 50 kHz warunkowo) oraz 14-14,350 MHz. Współużytkowany segment na 7 MHz odebrano na następnej konferencji w Genewie w 1959 r.
1950
Kolejne konferencje owocowały sukcesywnymi ograniczeniami dla krótkofalowców. Radioamatorzy dostrzegli to i poczuli, iż stopniowo pozbawia się ich częstotliwości. Stworzono więc w 1950 r. autonomiczną organizację Regionu i IARU. Miała ona bronić interesów krótkofalowców na kolejnych konferencjach.
1979
W 1979 r. odbyła się najsłynniejsza generalna konferencja WARC, na której dokonano rewizji wszystkich części tzw. Regulaminu Radiokomunikacyjnego. Wydarzenie to poprzedziło 5 lat przygotowań ze strony IARU. Dwa tysiące delegatów pracowało przez 12 tygodni, nierzadko kończąc rankiem całonocne obrady robocze.
Prężność amatorów zaowocowała doskonałym rezultatem - służba amatorska otrzymała nowe pasma krótkofalowe 10, 18 i 24 MHz, regularnie rozmieszczone wycinki mikrofalowe aż do 248 GHz, odpowiednie podstawy do eksperymentów satelitarnych i jasne zasady współpracy z innymi służbami w czasie klęsk żywiołowych.
Oczywiście w ciągu tak długiego okresu, jaki upłynął do konferencji w 1979 r., krótkofalarstwo stało się dziedziną niesamowicie wszechstronną. Powszechna stała się technika UKF, emisje cyfrowe, a także zaczęto korzystać ze wspomnianych już satelitów.
1961
Pierwszy satelita amatorski, OSCAR 1 (Orbiting Satellite Carrying Amateur Radio), został wystrzelony 12 grudnia 1961 r., a więc tylko 4 lata od wystrzelenia Sputnika i 8 miesięcy od lotu Gagarina. Działał 21 dni. OSCAR 2, wystrzelony pół rok później, nadawał tekst "HI" na częstotliwości 144,990 MHz. W tym czasie przygotowywano teoretycznie i praktycznie urządzenia przekaźnikowe dla krótkofalowców, które miały być zainstalowane na następnych satelitach.
1965
W 1965 r. OSCAR 3 pojawił się na orbicie z pierwszym w historii transponderem (przekaźnikiem), działając 18 dni. W czasie pracy przeprowadzono przez niego kilkaset łączności oraz wiele nasłuchów radiolatarni, notując spory zasięg satelity. OSCAR 4 (21.12.1965) miał już baterie słoneczne i działał 4 miesiące.
1970
Pierwszym australijskim satelitą amatorskim był OSCAR 5, wystrzelony 23 stycznia 1970 r. Miał jedynie radiolatarnie, ale można było nimi sterować z Ziemi.
Niedługo potem zaczęły pojawiać się następne satelity:
- OSCAR 6 (15.10.1972) - działał przez 4 lata, jednak nie był osiągalny dla większości amatorów ze względu na małą moc 0,3 W,
- OSCAR 7 (15.11.1974) - działał przez 6,5 r., z mocą 0,5/10 W,
- OSCAR 8 (05.03.1978) - mimo 5,3 r. pracy wykorzystywany był tylko przez kilkaset stacji ze względu na małą moc,
- OSCAR 9 (6.10.1981) - tzw. UoSAT1, pierwszy satelita wystrzelony przez Uniwersytet Surrey w Anglii. Jednocześnie pierwsza konstrukcja zawierająca zamiast transponderów urządzenia pomiarowe przekazujące na wielu częstotliwościach dane telemetryczne,
- OSCAR 10 (16.06.1983) - posiadał 2 transpondery liniowe szerokopasmowe oraz 4 radiolatarnie,
- OSCAR 11 (1.03.1984) - UoSAT2, znacznie bogatszy pod względem cyfrowym - wyposażony m.in. w przekaźnik Packet Radio, syntezator mowy, kamerę do zorzy polarnej itd. Równolegle na orbicie pojawiały się satelity wystrzelone w ZSRR:
- RSl i RS2 (26.10.1978) - działały 3 miesiące z nadajnikami 1,5 W,
- R53-RS8 (17.12.1981) - pięć wystrzelonych naraz,
- ISKRA 2 (17.05.1982) i ISKRA 3 (18.11.1982) - działały kilka tygodni.
1976
Pierwszy odnotowany fakt wydarzył się 8 listopada 1976. YV5ZZ w Wenezueli usłyszał sygnały LU7DJZ z Argentyny, które były nadawane do Oscara 7A.1 czerwca 1977 PY20D w Brazylii również odebrał w taki sam sposób TU2EF z Wybrzeża Kości Słoniowej. 12 lutego 1978 r. KP2EOR (USA) przeprowadził łączności z Argentyną, a następnego dnia wspomniany już YV5ZZ, zachęcony poprzednimi doświadczeniami odebrał LU3AAT z Argentyny na 432 MHz.
Należy podkreślić, iż wcześniej nikt nie spodziewał się możliwości tak dalekiego zasięgu na UKF. Gdyby nie satelita, nie widziano by sensu nadawania anteną kierunkową w określoną (i przypadkowo dobrą) stronę.
1977-1978
Przypadkowe nasłuchy zachęciły do eksperymentów i przyniosły następne historyczne łączności:
- 29.10.1977 godz. 2.00 GMT - LU1DAU (Argentyna) i YV5ZZ/6 (Wenezuela), 144 MHz,
- 24.02.1978 godz. 12.00 GMT - VK8GB (Australia) i JH6TEW (Japonia), 144 MHz,
- 10.04.1978 godz. 18.00 GMT ZE2JV i 5B4WR (Cypr),
- 12.04.1978 godz. 18.00 GMT ZE2JV i SV1AB (Szwecja).
Ciekawa jest również historia EME (pracy przez odbicie od Księżyca). Pierwszy raz echo własnego sygnału uzyskał 10 stycznia 1946 r. John de Witt W4ERI wraz z W3IYF, W2DMD i W20QU na zlecenie Pentagonu (projekt Diana). Pierwsze spotkanie amatorów miało miejsce w lipcu 1960 r. pomiędzy W6HB i W1BU (obie stacje z USA). Cztery lata później nawiązano pierwszą łączność międzykontynentalną W6DNG (USA) i OH1NL (Finlandia). Na początku lat osiemdziesiątych liczba czynnych stacji EME, w ponad 30 krajach na wszystkich kontynentach przekroczyła 300.
1993
Innym wartym przytoczenia faktem jest zdobycie nagrody Nobla w 1993 r. przez 2 amerykańskich krótkofalowców: dr. Josepha Taylora K2ITP i Russela Hulse'a WB2LAV, za osiągnięcia w dziedzinie badania promieniowania radiowego wysyłanego przez podwójne pulsary.
|